Mermer ocağını kapatmak yerine, köyü boşaltacaklar!

Mermer ocakları yüzünden heyelan tehlikesi ortaya çıkınca çözüm olarak mermer ocağının kapatılması yerine, 110 kişinin yaşadığı mahallenin heyelan bölgesi ilan edilerek boşaltılmasına karar verildi.

Sol.org.tr'den Yusuf Yavuz'un haberine göre Isparta’nın Sütçüler ilçesine bağlı Yeşilyurt köyünü kuşatan mermer ocaklarının pasa döküm alanında oluşan basınç nedeniyle arazide yarılmalar, evlerinde ise çatlamalar meydana geldiğini belirten köylüler, yetkilerden sorunun çözülmesini istemişti. Devletin bulduğu çözüm ise yeterince denetlenmeyen mermer ocakları yüzünden mağdur olan mahallenin afet bölgesi ilan edilerek boşaltılması yönünde oldu. Kış ortasında evlerini boşaltması istenen köylülere konteyner ya da kira yardımı önerilirken yapılması planlanan yeni evlerin ücretinin ise 20 yılda ödeneceği bildirildi. Mahalle sakinleri ise karara tepkili. Mermer ocağının pasa döküm alanındaki basıncın zemindeki kaymaları tetiklediğini dile getiren köylüler, evlerinin ve arazilerini terk etmek istemediklerini belirtiyor.

Mermer ocakları tarafından kuşatılan Yeşilyurt köyünde bir süre önce heyelan riski ortaya çıkmıştı. Mermer ocaklarından dökülen atıkların (pasa) yığıldığı bölgenin zemininde yarılmalar ortaya çıkmış, evlerin duvarları ise çatlamıştı. Heyelan tehlikesi ile karşı karşıya kalan Mandallar Mahallesi sakinleri ise sorunun çözülmesi için Sütçüler Kaymakamlığı’na yazılı başvuru yapılmıştı.

Mandallar Mahallesi’nin kuzeydoğusunda yer alan ve kiralama yoluyla Karmersan adlı özel bir şirket tarafından işletilen mermer ocağının yarattığı tahribata ilişkin köylülerin yaptığı başvuruda şu ifadelere yer verilmişti: “Mermer ocağı sahasından dökülen molozların yapmış olduğu basınçtan dolayı mahallemizde bulunan evlerimiz çatlamış olup, arazilerimiz de kullanılamaz duruma gelmiştir. Mahallemizin meydanında bulunan 50-60 yıllık çeşmemiz bu nedenden dolayı kurumuştur. Ayrıca son dönemde dağda meydana gelen yarılmalardan dolayı taşlar tarım arazilerimize ve seralarımıza gelerek bizleri maddi ve manevi olarak mağdur etmektedir.”

Yaşamlarını kâbusa çeviren sorunun çözülmesi için yetkililerin adım atmasını bekleyen mahalle sakinleri, aldıkları tebligat ile adeta şoke oldular. Mahallenin afet bölgesi ilan edilerek taşınmasının gündeme geldiğini öğrenen köylülerden evlerinin boşaltılması istendi.

Konuyla ilgili bilgisine başvurduğumuz yetkililer, Mandallar Mahallesi’ndeki incelemenin devam ettiğini ve hak sahibi olan vatandaşlar için yeni evlerin yapılacağını kaydetti. Isparta AFAD İl Müdürlüğü yetkilileri ise bugün Yeşilyurt köyünde bir ekibin çalışma yürüttüğünü belirterek ayrıntı vermekten kaçındı.

AFAD İl yönetimi konu hakkındaki çalışmaların Sütçüler Kaymakamlığı tarafından koordine edildiğini belirtirken Sütçüler Kaymakamlığı yetkilileri ise ayrıntılı bilgilerin AFAD’dan edinilebileceğini kaydediyor. Taşınması düşünülen Yeşilyurt köyü Mandallar Mahallesinde yaşayan köylüler ise günlerdir süren tedirgin bekleyişlerinin ardından evlerinin boşaltılmak istenmesi karşısında tepkili.

Bir mahalle sakini yaşananları şöyle özetledi: “Bize, ‘burada heyelan riski var, afet bölgesi ilan edilecek’ dediler. ‘Evlerinizi boşaltın, geçici bir süre KYK yurtlarına yerleştirileceksiniz ya da da konteynerler getirilecek. Evleriniz yapılınca da 20 yıl içinde borcunu ödeyeceksiniz’ dediler. Bu soğuk kış gününde biz 25 metrekarelik konteynere nasıl sığacağız? Beş-altı kişilik aileler var, çocuklar var. Hadi biz sığdık, hayvanlarımızı nereye götüreceğiz? KYK yurtlarına, konteynerlere keçilerimizi, koyunlarımızı, ineklerimizi nasıl sığdıracağız? Eğer bu alanın afet bölgesi olduğu önceden biliniyorsa bu durumda bize önceden bilgi verilmesi ve buna göre hazırlıklar yapılmalıydı. Bizi şimdi apar topar evlerimizden, yurtlarımızdan atmak istiyorlar. Bu mevsimde nereye gideceğiz?”

Bölgede çalışma yapan uzmanların heyelan konusunda bir rapor hazırladıklarına işaret eden mahalle sakinleri şu iddiaları dile getirdi: “Üniversitenin hazırladığı heyelanla ilgili raporda, bu arazide yaklaşık 500 yıl önce de birkaç milimlik kaymaların olduğu ortaya çıktığı belirtiliyor. Ancak 2018’de bu kaymanın 1-2 santim; 2020’de 15, 2021’de de 21 santime kadar çıktığını söylendi. Mermer ocakları tarafından dökülen paşanın yarattığı ağırlıktan kaynaklanan basıncın, zemindeki kaymaları tetiklediği belirtildi.”

Yeşilyurt köyünde çalışma yürüten mermer ocaklarında verimin düşük olmasından dolayı pasa oranının fazla olduğu kaydediliyor. Bu durum da atık malzemelerin depolanmasının büyük bir sorun haline gelmesine yol açtığına işaret ediliyor. Taşınması düşünülen mahallenin olduğu bölgede yer alan mermer ocağının ruhsat sahası 299 hektar (yaklaşık 3 bin dekar) alanı kaplıyor. Denizli merkezli Özçınar Elektrik Malzemeleri Madencilik San. Ve Tic. Ltd. Şti. tarafından işletme ruhsatı alınan mermer ocağı, iki ayrı firmaya rödovans yoluyla kiralanmıştı.

Mermer ocağından yoğun pasa çıkmasının üretim alanlarında engel olmaya başlaması, ruhsat sahibi firmanın yeni pasa döküm alanı talep etmesine neden olmuştu. 2014 yılında Isparta Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün de onayladığı kapasite artışı ve ek pasa döküm alanı talebiyle ilgili hazırlanan proje tanıtım dosyasında şu ifadelere yer verilmesi dikkat çekiyor:

“Yatırımcı; söz konusu ruhsat alanında iki farklı rödovansçı firma ile çalışıyor olmasından ötürü; mevcut hak edilmiş kapasitesini diğer firmalarla paylaşmaktadır ve sahada yapılan üretimde %5 verim alınmasından ötürü de fazla miktarda üretim artığı (pasa) oluşmaktadır. Yatırımcı ve rödovansçıları tarafından gerçekleştirilmekte olan ‘Mermer Ocakçılığı Açık İşletmeciliği’ faaliyetinden oluşan pasa miktarının fazlalığı, üretim alanlarını engellemeye başlamıştır. Söz konusu ÇED Başvuru Dosyasının hazırlanmasına sebep projenin konusu; faaliyet sahasında yapılması planlanan alansal kapasite artışı; İşletme ruhsatı sınırları ile aynı sınırlara sahip 248,50 hektarlık mevcut ÇED alanına, ruhsat sahası dışında 50,82 hektarlık pasa dökülmesi amacıyla yeni ÇED alanı ilave edilmesi ve Nihai ÇED alanının 299,32 hektara çıkartılmasıdır… Söz konusu kapasite artışının yapılması sonucunda nihai ÇED alanı 299,32 hektar, üretim kapasitesi de 150.000 m3 blok mermer olacaktır.”

Yeşilyurt köyündeki en büyük ruhsat sahasına sahip olan mermer ocağı için hazırlanan ÇED raporunda da açıkça yer verilen pasa döküm alanlarının kısıtlı olması, yerel halkın tarım arazileri ve evlerinin de tehdit altında kalmasına neden oldu. Mahallenin heyelan alanı ilan edilerek boşaltılmasında, yeni pasa döküm alanları yaratmak girişiminin olup olmadığı sorusuna şimdilik net bir yanıt verilmiyor. Ancak heyelan riski yaratmasına rağmen mermer ocaklarının pasa döküm alanındaki atık dağlarının üstüne her gün kamyonlarca moloz dökmeye devam etmesi, Yeşilyurt’ta insan yaşamının ve doğanın vahşi madenciliğe tercih edildiğini göstermeye yetiyor.