Trump Başrolde; Ama Bu Kez 'İyi Polis'

ABD başkanının Rusya, Türkiye, Çin ve Kuzey Kore'ye karşı takındığı 'pozitif' tutum zirveye damga vurdu.

Japonya’nın Osaka kentinde, 28 ve 29 Temmuz’da gerçekleşen G20 Liderler Zirvesi sona erdi. Dünyanın en güçlü 20 ekonomisinin liderlerini bir araya getiren zirve yine önemli diplomatik temaslara sahne oldu. İşte G20 zirvesinin öne çıkan başlıkları:

t24.com.tr'den Metin Kaan Kurtuluş'un haberine göre; G20 zirvesinin Türkiye için en önemli konusu S-400 kriziydi. Konu, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump’ın başkanlığındaki iki ülke heyetlerinin bir araya geldiği toplantıda ana gündem oldu. Trump, ABD’nin yasama organı olan Kongre’nin “S-400 alınırsa yaptırım uygulanmalı” duruşuna karşı daha yumuşak bir tutum sergileyerek, Barack Obama hükümetinin Türkiye’ye adil davranmadığını söyledi. Trump, yaptırımlar konusunda “Karışık bir konu. Farklı çözümler arıyoruz. Hiç şüphesiz ki bu bir problem” diye konuştu. Cumhurbaşkanı Erdoğan söz konusu konuşmayı, “ABD'nin yaptırım uygulamayacağını Trump'tan duymuş olduk” şeklinde yorumladı. Trump’ın toplantıda Türkiye heyeti için yaptığı “Hollywood’da böyle insanlar göremezsiniz” yorumu da basında geniş yer buldu.

Trump’ın Erdoğan ile gerçekleştirdiği görüşmenin basına açık kısmında söyledikleriyle Beyaz Saray tarafından yapılan açıklamadaki çelişki dikkati çekti. Beyaz Saray açıklamasında ABD liderinin Ankara'nın S-400 alımı ile ilgili ‘endişelerini’ dile getirdiği ifade edildi.

Trump, Türkiye’nin S-400 alımıyla ilgili ‘empati’ içeren tavrını toplantıdan sonra da sürdürdü. Trump, G20’deki temaslarını değerlendirdiği basın toplantısında bir muhabirin Türkiye sorusunun ardından, “Erdoğan Patriot'ları almak istedi ama Başkan Obama'nın grubu hayır dedi. Erdoğan talep etmeye, onlar da hayır demeye devam etti. Savunma için ihtiyacı vardı ama alamadı. O da gitti Rusya'yla anlaşıp S-400 almaya karar verdi çünkü Obama hükümeti almasına izin vermiyordu. O da gitti bizimki kadar iyi olmadığını düşündüğüm S-400'leri aldı. Çok para verdi. Yapabileceği hiçbir şey yoktu” ifadelerini kullandı. Trump, F-35 savaş uçaklarını da Türkiye’nin daha önceden satın aldığını hatırlatarak, teslim edilmemesinin “karışık bir durum” olduğunu söyledi ve ekledi; “Açıkçası bu Erdoğan'ın suçu değil”.

Trump’ın G20’deki temaslarını değerlendirdiği basın toplantısı Türk medyasında geniş yer bulamadı, ancak ABD lideri bu açıklamada çok çarpıcı iddialarda bulundu. Erdoğan’ı “çetin ceviz” olarak nitelendiren ABD lideri, “Sanırım Kürtler Erdoğan’ın veya Türkiye’nin doğal düşmanı” diye konuştu. Trump, “Sınırda 65 bin kişilik bir ordusu vardı ve IŞİD'e karşı bize yardım eden Kürtleri haritadan silecekti.  Onu aradım ve bunu yapmamasını rica ettim. Sanırım Kürtler onun veya Türkiye'nin doğal düşmanı. Ve o bunu yapmadı. Sınırda dizilmişlerdi ve bizimle birlikte IŞİD'i yenenleri haritadan sileceklerdi. Dedim ki 'bunu yapamazsın, bunu yapamazsın' ve o bunu yapmadı” iddiasında bulundu.

Trump’ın bu sözleri akıllara Şubat ayında Ulusal Dua Kahvaltısı’nda yaptığı açıklamaları getirdi. Kahvaltıda yaptığı açıklamalar sırasında Trump, 2 yıldan fazla süre tutuklu kalmasının ardından geçen yıl serbest bırakılan Brunson’a eğilerek, “Ben buraya gelmeden çok öncesinden beri oradaydı ve ben dedim ki, ‘Onu çıkarmanız gerek. Onu çıkarsanız iyi olur’ dedim. Ve senin gitmene izin verdiler” demişti. 

Çin ile ABD arasındaki buzlar eriyor

G20’de bir araya gelen Çin lideri Şi Jinping ve Trump ticaret savaşında olan ülkelerinin bir ticaret anlaşması için tekrar masaya oturacağını açıkladı. ABD Başkanı Trump ayrıca daha önce tehdit ettiği gibi Çin’den gelen 300 milyar dolar değerindeki ürünlere ek tarife uygulamayacağını açıkladı. Trump ayrıca ülkesinin kara listeye aldığı Çinli teknoloji devi Huawei’ye ABD’nin tekrar ürün satabileceğini bildirdi. Huawei’nin bu açıklamayı alıntılayarak “U-dönüşü?” şeklinde paylaşım yapması dikkati çekti.

İki taraf arasında bir ticaret anlaşması için yapılan son görüşmeler aniden sonuçsuz kalmış,  Trump, Çin’den gelen ürünlere ek tarife uygulama kararı almıştı ve Pekin de karşılık vermişti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, G20 zirvesinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile de bir görüşme gerçekleştirdi. Erdoğan toplantı ile ilgili yaptığı açıklamada, “Füzenin (S-400) ortak üretimi başta olmak üzere teknoloji transferini de içerecek şekilde ilerletilmesi bizim için de öncelik taşıyor. Şu anda öyle zannediyorum ki gözler bu işin sevkiyatıyla ilgili olan kısımda. Zaten bu konudaki mutabakatımızda da bir aksama söz konusu değil” ifadelerini kullandı. Cumhurbaşkanı Rusların turizm açısından Türkiye’ye ilgisine de değindi.

Trump ile Putin Özel Yetkili Savcı Robert Mueller’in “Rusya’nın 2016 seçimlerine müdahale edip etmediğine dair soruşturmasının” sonuçlanmasının ardından ilk kez bir araya geldi. Bir muhabirin sorusu üzerine Trump’ın Putin’e parmağını doğrultarak ‘şaka olarak’ “Seçimlerimize müdahale etme” demesi ABD’de gündem oldu.

ABD’nin önde gelen gazetelerinde New York Times, Trump’ın bu şakasına tepki gösterdi. “Trump ve Putin müdahale konusunda kıkırdadı” başlığıyla yayınlanan haberde, “(Putin ve Trump) İyi zaman geçiriyorlardı. Tekrar buluşan kadim dostlar gibi el sıkıştılar, gülümsediler ve sohbet ettiler. Daha sonra Başkan Trump Rusya’nın ABD demokrasisine müdahalesini bir şaka ile geçiştirdi.” denildi.

Trump ayrıca Putin ile "çok çok iyi bir ilişkisi" olduğunu ve gelecekte "ilişkilerinde çok iyi şeyler olacağını" söyledi.

2 Ekim 2018’de İstanbul’daki Suudi Başkonsolosluğu’nda işlenen Kaşıkçı cinayetinin failleri hala bulunamadı.

İlk günden beri muhalif Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın cinayet emrini verdiğinden şüphelenilen, CIA tarafından hazırlanan raporda cinayetten sorumlu tutulduğu iddia edilen Suudi Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman G20’de ülkesini bir kez daha temsil etti. Birleşmiş Milletler raportörü Agnes Callamard da raporunda Bin Selman’ın cinayete bağlantıları olduğuna dair “sağlam kanıtlar” olduğunu yazmış ve ABD’ye bir FBI soruşturması başlatması çağrısında bulunmuştu.

Trump, Bin Selman ile bir araya geldi ancak Kaşıkçı cinayeti ile ilgili soruya cevap vermekten bir kez daha kaçındı. Britanya Başbakanı olarak son büyük uluslararası zirvesine katılan Theresa May ise veliaht prense karşı daha net bir tavır aldı. The Guardian'ın başbakana yakın kaynaklardan aktardığına göre görüşmede May, Suudi prense Kaşıkçı cinayeti hakkında şeffaf bir soruşturma yürütülmesini talep etti. May, Bin Selman’a Yemen’deki iç savaşa bir çözüm bulunması için çalışmaya devam edilmesi çağrısında da bulundu.

Putin- Elton John polemiği

Putin’in G20’den önce ekonomi gazetesi Financial Times ile yaptığı mülakatta kullandığı, “Liberal değerler hükümsüz hale geldi” ifadeleri dünya basınında gündem olmuştu. Britanyalı müzisyen Elton John bu yorumların kendisini çok üzdüğünü ifade etmiş ve Putin'in "Rusya'daki LGBT bireylerin mutlu olmasını istiyorum" sözlerine rağmen 'Rocketman' filmindeki bazı sahnelerini sansürlenmesinin ardından Rus lideri ‘iki yüzlülükle’ suçlamıştı. Putin, bu söylemlere G20’nin sonunda yaptığı basın toplantısında şöyle yanıt verdi: “Ona çok saygım var, o dahi bir müzisyen, hepimiz onun müziğini seviyoruz ama bence yanılıyor.”

Trump’ın kızı İvanka’yı kendisine danışman olarak ataması ABD’de ‘nepotizm’ tartışmalarına sebep olmuştu. ABD’de binlerce kişi Trump’ın ‘İş yaratma danışmanı’nın neden G20 gibi diplomatik açıdan kritik bir zirveye götürüldüğünü sorgularken Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ofisi tarafından paylaşılan bir İnstagram hikayesi sosyal medyada viral oldu. Videoda İvanka’nın Macron, Britanya Başbakanı May, Kanada Başbakanı Justin Trudeau ve IMF Direktörü Christine Lagarde arasındaki bir konuşmaya dahil olmaya çalıştığı görülüyor. Videoyu birçok sosyal medya kullanıcısı “ABD için utanç verici” şeklinde yorumladı.

Demokratların ‘parlayan yıldızı’ olarak nitelendirilen Temsilciler Meclisi üyesi Alexandria Ocasio-Cortez, G20’de temas yapması için tecrübeli bir diplomat yerine Trump’ın kızının götürülmesine tepki gösterdi. Bu paylaşım sosyal medyada yaklaşık 200 bin kişi tarafından beğenildi.

Fransa lideri Macron G20’den önce iklim değişikliğinin ‘kırmızı çizgisi’ olduğunu söylemişti ve bu konuyla ilgili olmayan hiçbir açıklamaya imzasını atmayacağını bildirmişti.

Zirvenin sonunda hazırlanan ortak açıklamada iklim değişikliği ile tam mücadelenin devam edeceği ifade edildi, ancak ABD’nin Paris Anlaşması’ndan geri çekilme kararının değişmediği de aktarıldı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fransa lideri Macron’a Doğu Akdeniz’de yükselen gerilimle ilgili şunları söylediğini ifade etti: "İkili görüşmede kendisine bizzat söyledim; 'Bak' dedim, 'Kıbrıs meselesinde sen bir defa konuşamazsın. Senin Kıbrıs’la yakından uzaktan alakan yok. Burada ben konuşurum, Yunanistan konuşur, İngiltere konuşur, AB konuşur ama sen konuşamazsın.'”

ABD Başkanı Donald Trump, Twitter üzerinden yaptığı paylaşımda G20 zirvesinin ardından Güney Kore’ye geçeceğini açıkladı ve kabul ederse silahsızlandırılmış bölgede Kuzey Kore lideri Kim Jong Un’un “elini sıkmak ve selam vermek” istediğini söyledi.

G20 ülkesi olmayan Kuzey Kore’nin lideri Kim Jong Un bu çağrıyı kabul etti ve ikili zirvenin ardından Kuzey ve Güney Kore arasındaki silahsızlandırılmış bölgede bir araya geldi. Trump, sınırın kuzey tarafına geçeren Kuzey Kore toprağına adım atan ilk ABD başkanı oldu.

Trump, Kuzey Kore’nin nükleer silahsızlanması hakkında görüşmelerin tekrar başlayabileceğine dair mesajlar Verdi.