Türkiye 32 yıllık silah sınırlama anlaşmasından çekildi: Niye şimdi, karar ne anlama geliyor?

Cumhurbaşkanı, Avrupa'da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Anlaşması'ndan çekildi. Karar şaşırtıcı değil. Soğuk Savaş mirası anlaşma, NATO yüzünden kadük hale gelmişti.

Bugün Resmi Gazete’de yayımlanan bir Cumhurbaşkanı Kararı’yla Türkiye, 32 yıldır tarafı olduğu bir uluslararası anlaşmadan çekildi.

“Avrupa’da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Hakkında Anlaşma”, aslında bir Soğuk Savaş dönemi ürünüydü. Esas taraflar, NATO ve Varşova Paktı ülkeleriydi. Uzun süre, Avrupa’daki silahlanmaya sınır getirilmesi için yürütülen görüşmeler sonucunda imzalanmıştı.

Türkiye de 1992 yılında anlaşmaya taraf olmuştu. Bugünkü karara göre 8 Nisan Pazartesi gününden itibaren Türkiye anlaşmadan çekiliyor.

Söz konusu anlaşma, esas olarak Soğuk Savaş’taki iki blok arasındaydı. Bu yüzden sınırlama da blokların toplam gücüne yönelikti. Örneğin toplam tank sayısı 20 binle, savaş uçağı sayısı 6 bin 800’le, saldırı helikopteri sayısı 2 binle sınırlandırılmıştı.

Ancak anlaşma imzalandıktan kısa süre sonra Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı dağıldı. Anlaşma, daha baştan itibaren kadük kaldı.

Yine de bu anlaşma, Avrupa’daki yeni durumda da silahların sınırlanması görüşmeleri için bir zemin kabul ediliyordu. 

Ancak ilk itiraz 2007 yılında Rusya’dan geldi. O dönemde ABD Romanya ve Bulgaristan’daki askeri üsler kurma planını açıkladı. Putin hükümeti, bunun anlaşmaya aykırı olduğunu söyledi. NATO, “Bu üsler geçici, sıkıntı yok” anlamına gelen bir açıklama yaptı. Bunun üzerine Rusya anlaşmadan kısmi olarak çekildi, fakat masayı terk etmedi.

2015 yılında Rusya, anlaşmayı tamamen askıya alma kararı aldı. Rus hükümeti, gerekçe olarak anlaşmanın Varşova Paktı’nın varlığı üzerine bina edildiğine işaret edip “anakronik” ve “güncel gerçeklerle tamamen uyumsuz” olmasını dile getirdi.

Rus hükümeti, Kasım 2023’teyse zaten uygulamadığı anlaşmadan tamamen çekildi.

Bunun hemen ardından ABD de Rusya’nın taraf olmadığı anlaşmanın anlamsız hale geldiğini belirterek anlaşmadan çekildiğini duyurdu.

Bugün yayımlanan kararın ardından Türkiye, zaten fiilen kadük hale gelmiş olan karardan çekilmiş oldu.

Bu açıdan kararda şaşırtıcı bir yan bulunmuyor.

Bu sabah çıkan kararın ardından Fethullahçı Emre Uslu, X hesabından "ÇOK ÖNEMLİ" diye duyurduğu mesajında kararı şöyle yorumladı:

"Son dönemde Türkiye Ukrayna’daki savaşın mühimmat sağlayıcı ana ülkesi olarak ABD ile anlaşmış bu kapsamda ABD elçisi de Ukrayna için mühimmat üretiminin Türkiye’nin katkılarıyla yapıldığını duyurup teşekkür etmişti. Ukrayna’da duyulan ihtiyacı karşılamak için bu kararı almış olmalılar."

Görüldüğü üzere, Uslu'nun yorumu bilgisizlikten kaynaklanan bir yorum.